Komisja Europejska zaproponowała we wtorek zakaz importu rosyjskiego węgla o wartości 4 miliardów euro (4,3 miliarda dolarów) rocznie w ramach piątego pakietu sankcji mających na celu zmniejszenie funduszu wojennego prezydenta Rosji Władimira Putina. Inne propozycje dotyczą rosyjskiego importu technologii i produkcji o wartości kolejnych 10 miliardów euro (10,9 miliarda dolarów).
Następna może być rosyjska ropa i gaz. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała w środę prawodawcom UE, że piąta runda sankcji „nie odbędzie się. [the] ostatni”.
„Tak, teraz zakazaliśmy węgla, ale teraz musimy spojrzeć na ropę” – powiedziała.
– Wcześniej czy później konieczne będą również działania dotyczące ropy, a nawet gazu – powiedział w tweecie na Twitterze Charles Michel, który przewodniczy spotkaniom przywódców UE.
Więcej szczegółów nowego pakietu, w tym harmonogram zakazu węglowego, może pojawić się w środę, kiedy unijni ambasadorowie spotkają się na rozmowy. Środki muszą jeszcze zostać zatwierdzone przez wszystkie 27 państw członkowskich.
Sankcje nałożone na węgiel zdenerwują niektóre kraje europejskie, ale jest to jedno z najłatwiejszych do pozbycia się źródeł energii — większość świata już to robi. Najtrudniejsze pytanie brzmi: co będzie dalej?
Ile rosyjskiego węgla trafia do Europy?
Z danych Międzynarodowej Agencji Energetycznej wynika, że kontynent ten otrzymał w tym roku 57 mln ton rosyjskiego węgla kamiennego, w porównaniu do 31 mln ton dla Chin. Według Eurostatu stanowiło to ponad połowę węgla w Europie w tym roku.
Ale Unia Europejska już zaczyna odchodzić od najbrudniejszych paliw kopalnych na świecie.
Ilość energii elektrycznej wytwarzanej z węgla stale spada w całym bloku w ostatnich latach, spadając o 29% w latach 2017-2019, zgodnie z analizą Centrum Badań nad Energią Ember.
Pomimo niewielkiego wzrostu w ubiegłym roku, kiedy ceny gazu osiągnęły rekordowe poziomy, Międzynarodowa Agencja Energetyczna spodziewa się, że zapotrzebowanie na węgiel w Europie powróci do stałego spadku. Oczekiwano, że całkowity import spadnie o 6% do 2024 roku, jeszcze przed rosyjską inwazją na Ukrainę.
Co oznacza unijny zakaz cen węgla?
Jednak kryzys dostaw – nawet taki, który jest wdrażany etapami – może spowodować ból głowy w krajach, które nadal wykorzystują węgiel do produkcji energii elektrycznej, w tym w Polsce i Niemczech.
Spadek podaży w połączeniu z odbiciem popytu w Chinach pomógł pchnąć światowe ceny węgla do rekordowych poziomów w październiku 2021 r. – przed ponownym spadkiem, wynika z analizy Międzynarodowej Agencji Energetycznej.
Jednak wyższe ceny mogą być bardziej stabilne, biorąc pod uwagę zakaz importu z Rosji w Unii Europejskiej. Dane z niezależnej agencji Commodity Intelligence Services pokazały, że kontrakty futures na węgiel w Rotterdamie, będące punktem odniesienia dla europejskich cen węgla, zamknęły się w poniedziałek na poziomie 257 USD za tonę, ale ostatnio widziano je na poziomie 295 USD.
Matthew Jones, główny analityk ds. energii i emisji dwutlenku węgla w UE w ICIS, powiedział CNN Business, że zakaz węgla „pogorszy i tak już napiętą sytuację w zakresie dostaw w Europie i doprowadzi do walki o znalezienie alternatywnych źródeł węgla”.
„W pierwszym miesiącu kontrakty terminowe na węgiel w Rotterdamie na ICE wzrosły o prawie 15%, a w pierwszym roku o 13%, od wczorajszego zamknięcia w odpowiedzi na tę wiadomość” – dodał Jones.
Jednak Henning Gloesten, dyrektor ds. energii, klimatu i zasobów w Eurasia Group, uważa, że kraje UE mogą wytrzymać szok. Think tank powiedział również we wtorek, że jakikolwiek zakup węgla australijskiego przez UE złagodzi cios.
„Sankcje węglowe utrudnią życie europejskim przedsiębiorstwom użyteczności publicznej, które zużywają dużo rosyjskiego węgla, ale firmy energetyczne poradzą sobie z tym” – powiedział Gloustin CNN Business.
Co pozostaje do kary?
Dostawy rosyjskiej ropy i gazu są w szczególności nieobecne w ostatniej rundzie sankcji. Według Eurostatu w 2020 roku blok importował 26% swojej ropy i 46% gazu z Rosji.
Ale wstrzymanie importu ropy jest na stole: przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała we wtorek w oświadczeniu, że blok „pracuje nad nałożeniem dodatkowych sankcji, w tym na import ropy”.
Jeden kraj poszedł dalej. „Od teraz Litwa nie będzie zużywać centymetra sześciennego trującego rosyjskiego gazu” – powiedziała premier Litwy Ingrida Simonetto w niedzielnym tweecie. Pozyskanie na pokład krajów zależnych od importu, takich jak Niemcy i Węgry, będzie trudniejsze.
Ale według Glouesten niechęć bloku do karania ropy i gazu to coś więcej niż tylko unikanie samookaleczenia.
„Unia Europejska jest zainteresowana możliwością dalszej eskalacji odpowiedzi zgodnie z rozwojem wydarzeń na Ukrainie” – powiedział. „Jeśli Bruksela nałoży teraz maksymalne sankcje, jak zareaguje na kolejną eskalację Moskwy?”
Gloestin powiedział również, że celowanie w rosyjską ropę i gaz przynosi efekt przeciwny do zamierzonego.
„Istnieją poważne i wiarygodne obawy, że takie środki doprowadzą do znacznej eskalacji ze strony Rosji, ponieważ Putin może czuć się zmuszony do radykalnego i szybkiego działania, wiedząc, że jego wojenna skrzynia może wkrótce się wyczerpać”.
– Mark Thompson przyczynił się do powstania tego raportu.
„Internetowy geek. Myśliciel. Praktyk od piwa. Ekspert od bekonu. Muzykoholik. Certyfikowany guru podróży.”
